روزشمار واقعه
بازخوانی رخداد ۱۳ آبان ۵۷ + تصاویر
بازخوانی تاریخ دوران سیاه حکومت طاغوت باعث میشود تا نسل آینده هرگز فراموش نکند آنچه امروز تحت عنوان امنیت در سراسر کشور جاری است حاصل مبارزات و خون هزاران شهید در عرصه وقوع انقلاب اسلامی است.
به گزارش« رهیاب » بازخوانی وقایع آبان 1357 قطعا برای نسل جدید انقلاب لازم وضروری است زیرابازخوانی تاریخ ظلمهای روا شده در دوران سیاه حکومت طاغوت باعث میشود تا ملت ایران و فرزندان نسل آینده هرگز فراموش نکنند آنچه امروز تحت عنوان امنیت و آرامش در سراسر کشور جاری است حاصل مبارزات و خون هزاران شهید در عرصه وقوع انقلاب اسلامی است .لذا آنچه در ادامه می خوانین بیانگر حوادث از اول ابان ماه تا 14 آبان 1357 می باشد.
اول آبان ۱۳۵۷
خبرگزاری فرانسه در نخستین روز آبان با تیتر «اوضاع ایران نگران کننده است»، قدرت و کثرت تجمعات و تظاهرات علیه رژیم را این چنین گزارش کرد: «ناظران در تهران معتقدند از همپاشیدگی فزاینده شرایط اجتماعی و دانشگاهی و فعالیتهای اقتصادی در ایران به درجه نگران کنندهای رسیده است. در کشوری که حضور ارتش در شهرهای بزرگ، دیگر مانع تجمع عمومی در محوطه داخلی دانشگاهها و تظاهرات سیاسی و مذهبی در شهرستانها نمیشود... .»
۲ آبان
از روز دوم آبان ۱۳۵۷ دانشآموزان از مدارس مختلف شهر با تظاهرات و سر دادن شعارهای ضد رژیم به محوطه دانشگاه تهران وارد شدند و با صلوات بر اهل بیت عصمت و طهارت، تظاهرات بزرگی را علیه رژیم سر دادند.
روزنامه کیهان جمعیت تظاهرکننده را بیش از ۱۰ هزار نفر اعلام کرد و نوشت: «تظاهر کنندگان در ساعت ۱۱:۳۰ از محوطه دانشگاه خارج شدند و در خیابانهای اطراف دانشگاه به تظاهرات ادامه دادند.»
روزنامه اطلاعات هم در گزارشی نوشت: «در این روز هزاران دختر و پسر مسلمان نماز ظهر خود را در زمین چمن و دیگر نقاط محوطه دانشگاه خواندند. دانشگاه تهران تاکنون چنین صحنهای به خود ندیده بود»
۳ آبان
روز سوم آبان نیز دانشآموزان، سر کلاسهای درس حاضر نشدند و به دانشگاه تهران رفتند. گرچه نیروهای نظامی در طول مسیر اقدام به پراکنده کردن آنان کردند اما دانشآموزان از کوچه پسکوچهها و راههای فرعی خود را به دانشگاه تهران رساندند.
دانشآموزان با سر دادن شعارهایی بر ضد رژیم و بر علیه آمریکا به حمایت از امام خمینی پرداختند. آنان با شعارهایی مانند درود بر خمینی، نصرمنالله و فتحقریب و شعارهایی در حمایت از زندانیان سیاسی در خیابانهای دانشگاه تهران دست به راهپیمایی زدند. این تظاهرات تا ساعت ۲۲:۱۰ ادامه داشت.
تظاهرات دانشجویان و دانشآموزان به دانشگاه صنعتی آریامهر - صنعتی شریف - نیز کشیده شد. گروهی ۸۰۰۰ نفره از دانشآموزان با شعارهای مذهبی به دانشگاه آریامهر رفتند و بعد از خواندن نماز جماعت مغرب و عشا متفرق شدند.
۴ آبان
فرماندار نظامی تهران در تهران اعلام حکومت نظامی کرد و گارد ارتش روز پنجشنبه ۴ آبان دانشگاه تهران را بست و از ورود دانشجویان و اساتید دانشگاه به داخل دانشگاه جلوگیری کرد و تظاهرکنندگان در خیابانهای اطراف دانشگاه تهران پخش شدند و با ارتش درگیر شدند.
۶ آبان
ششم آبان هم اکثر مدارس تهران تعطیل شد و دانشآموزان با حضور در خیابانها، تظاهرات کردند. ماموران شهربانی و ارتش با حمله به آنان چندین دانشآموز را مجروح کردند.
در حالی که دکتر عبدالله شیبانی رییس دانشگاه تهران اوائل این ماه اعلام کرده بود «دانشگاه باید برای اعتراض دانشجویان آزاد باشد» نیروهای نظامی شهربانی و ارتش در اقدامی هماهنگ با جلوگیری از تجمع دانشآموزان اعلام کردند: «دانشگاه تهران در روزهای ششم و هفتم تعطیل است.»
بعد از این اعلام رییس دانشگاه تهران در مصاحبهای حرفش را پس گرفت و گفت: «تجربه پنج روز آزادی عبور و مرور دانشگاه تهران نشان داد که کنترل باید انجام شود. شنیدهام گروههای بسیاری قصد داشتند به دانشگاه بیایند و تحصن اختیار کنند. اینها نشانگر این میتواند باشد که ممکن است از آزادیها سوء استفاده شود.»
این سخنان کافی بود که ۲۱۰۰ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران اعلام کنند به مدت یک هفته دست به تحصن میزنند.
۷ آبان
هفتم آبان نیروهای ارتش در اطراف دانشگاه تهران مستقر شدند و از رفتن مردم به دانشگاه جلوگیری کردند. دانشآموزان در اطراف دانشگاه تهران تجمع کردند و برخی از آنان هر طور بود خود را به داخل دانشگاه رساندند. آنان با شکستن قفلها، درهای دانشگاه را به روی دانشجویان بیرون مانده از دانشگاه باز کردند و با ورود آنان به داخل دانشگاه تجمع ۵۰۰۰ نفری در محوطه دانشگاه تهران ایجاد شد و نیروهای نظامی هم فقط نظارتگر جمعیت بودند.
دانشجویان در زمین چمن دانشگاه اجتماع کردند و بعد از ساعت ۱۲ نماز جماعت برگزار کردند و بعد از نماز با سر دادن شعارهایی چون «حکومت اسلامی ایجاد باید گردد، زندانی سیاسی آزاد باید گردد» و «درود بر طالقانی مجاهد نستوه» و «ایران کربلا شده هر روز عاشورا شده» شروع به راهپیمایی کردند.
۸ آبان
هشتم آبان نیز دانشگاه تهران شاهد تظاهرات پر شور دانشجویان و دانشآموزان بود. در این روز نیروهای شهربانی از اطراف دانشگاه تخلیه شده بودند و دو کامیون نظامی ارتش جلوی در اصلی دانشگاه مستقر شد. عدهای از دانشجویان و مردم در محوطه دانشگاه دست به تظاهرات زدند و با انداختن زنجیر به دور مجسمه شاه سعی کردند آن را پایین بکشند که به دلیل استحکام مسجمه داخل دانشگاه موفق به این کار نشدند.
ساواک در گزارش از این روز نوشت: «حدود ساعت ۱۰:۰۰ عده زیادی از دانشجویان و افراد متفرقه وارد دانشگاه تهران شده و در داخل محوطه دانشگاه مبادرت به تظاهرات و دادن شعارهای ملی و میهنی نمودند. ضمنا با انداختن زنجیر به دور پیکره شاهنشاه آریامهر قصد پایین آوردن پیکره را داشتند که موفق نشدهاند.»
۹ و ۱۰ آبان
تظاهرات دانشجویان روز نهم هم در دانشگاه برگزار شد و بدون هیچ اتفاقی پایان یافت. روز دهم مدارس تعطیل شد و دانشآموزان به دانشگاه تهران آمدند. ساعت ۹ صبح اجتماع بزرگ دانشگاه تهران به مناسبت هفته همبستگی با پیام آیتالله سید محمود طالقانی آغاز شد و چند نفر به سخنرانی پرداختند سپس دهها هزار دانشجو و دانشآموز در محوطه دانشگاه دست به تظاهرات زدند.
۱۱، ۱۲ و ۱۳ آبان
یازدهم و دوازدهم آبان تظاهرات در دانشگاه تهران بدون درگیری پایان یافت.
اما شنبه ۱۳ آبان گروههای دانشآموزی به دنبال تعطیل شدن مدارس به دانشگاه تهران رفتند. هر لحظه بر تعداد تجمعکنندگان افزوده میشد. نیروهای نظامی از ساعت ۱۱ صبح محاصره دانشگاه را آغاز کردند. حدود ساعت ۱۲ ظهر نیروهای ارتش جلوی در جنوبی دانشگاه مستقر شدند و به داخل محوطه دانشگاه گاز اشکآور شلیک کردند و تظاهرکنندگان با روشن کردن آتش اقدام به خنثیسازی اثر گازهای اشکآور کردند.
به دنبال شلیک گاز اشکآور، نیروهای ارتشی سر لوله مسلسلهای خودکار خود را از میلههای اطراف دانشگاه به سمت دانشآموزان و دانشجویان تجمعکننده داخل دانشگاه گرفتند و به آنان شلیک کردند و تعداد زیادی از دانشآموزان به خاک و خون غلطیدند و صدها نفر مجروح شدند. دانشآموزان و دانشجویان زخمی از در شمالی دانشگاه به بیمارستانهای اطراف منتقل شدند.
این تظاهرات خونین شش ساعت ادامه داشت.
خبرگزاریها تعداد شهدا را ۱۰ نفر اما دانشجویان حاضر در دانشگاه این تعداد را ۶۵ نفر اعلام کردند. با شدت گرفتن تظاهرات دانشآموزان و دانشجویان به بیرون دانشگاه رفتند و خیابانهای اطراف دانشگاه به محل زد و خورد تظاهرکنندگان و گارد ارتش تبدیل شد و بر اساس گزارشها ۳۰ نقطه تهران به آتش کشیده شد.
۱۴ آبان
فردای این واقعه خونین تظاهرات وسیعتری در تهران بر پا شد. روزنامه کیهان در تشریح تظاهرات روز ۱۴ آبان نوشت: «تظاهرات ملت ایران به اوج خود رسیده و در عین حال روز اوج آتشسوزیها در تهران بود... . و در شب، تهران در آتشی که از صبح روشن شده بود، روشن بود. در همین روز سفارت انگلستان نیز در جریان آتشسوزیها دستخوش حریق شد و به دنبال آن کارخانه پپسیکولا واقع در خیابان آیزنهاور آتش زده شد و ساعتها در میان آتش سوخت.»
پخش بدون سانسور
شبِ روز جنایت، تلویزیون ملی ایران برای اولین بار بدون سانسور تصاویر تلویزیونی کشتار دانشآموزان و دانشجویان را از شبکه یک سیما پخش کرد. پخش تصاویر خونین از تلویزیون در خانوادههایی که تلویزیون داشتند موجی از خشم و نفرت را علیه رژیم ایجاد کرد.